KUNST IS LANG (en het leven is kort)

Jerrold Saija onderzoekt via foto’s, sculpturen, video’s en installaties hoe herinneringen worden opgeslagen, of juist vervagen. Samen met Finn Maätita maakte hij de tentoonstelling Tones of the Ecotone, te zien tot en met 14 juni in Foam in Amsterdam, waarin de sagopalm centraal staat. Van die boom wordt op de Molukken eten gemaakt, de takken dienen als bouwmateriaal en de palm wordt zelfs als een soort voorouder beschouwd. We zien hem in de tentoonstelling op foto’s afgedrukt op een ponskaartje, die door een muziekdoosje te halen is en zo een melodie kan spelen, er is een doos gesneden uit het hout van de palm, en hij verschijnt als 3D-weergave in een videoprojectie. De tentoonstelling fungeert als een ecotone: een overgangszone tussen twee ecosystemen, zoals water en land - en is in dit geval te lezen als een ruimte tussen de Amsterdamse grachtengordel en de Molukken in. 

Nazif Lopulissa maakte jarenlang abstract werk. Schilderijen met gradients in een bepaalde kleur, of met speelse vormen die over elkaar werden geplaatst, beschilderde doeken die hij in stukken sneed en in andere samenstelling aan elkaar naaide, of grote, glanzende sculpturen van RVS. Maar toen Nazif het sjaaltje vond dat zijn inmiddels overleden opa in zijn studio had achtergelaten, kwam de ikat-weefmethode zijn praktijk binnen, en daarmee zijn Molukse familiegeschiedenis. Sinds enkele jaren refereert Nazif in zijn werk aan de koloniale geschiedenis van de Molukken: onder meer aan hoe KNIL-militairen naar Nederland kwamen, aan hoe beloftes van de Nederlandse overheid over terugkeer en zelfbeschikking zijn verbroken, en aan de neiging binnen zijn Molukse familie om over de pijnlijke details uit de geschiedenis te zwijgen.Het resulteert bijvoorbeeld in werken waarvoor fotoprints volgens de ikat-methode zijn verweven met versluierende gordijnen, en gezichten en landschappen op fotoprints zijn uitgebeten door bleek - als metafoor voor het agressieve 'zuiveren', wit maken en uitwissen van bestaande culturen en identiteiten.   

Tengbeh Kamara maakt warme, intieme fotoportretten van mensen uit diens omgeving. Vanuit het besef dat Tengbehs rechten als zwart, queer en non-binair persoon nog niet zo lang bestaan, én vrijwel continu worden bedreigd, geeft die een gezicht aan gemeenschappen waar vaak alleen in algemene en negatieve termen over wordt gepraat.Het leidt bijvoorbeeld tot The Trans Yearbook: portretten van meer dan 70 trans mensen, die zich na hun fysieke of sociale transitie niet meer herkennen in de schoolfoto's die vroeger van ze zijn gemaakt. Ze zijn nu te zien op een manier die past bij hoe ze zich voelen. Voor de reeks In The Days After tonen vreedzame demonstranten voor Palestina de verwondingen en blauwe plekken die ze door politiegeweld opliepen - het leverde Tengbeh een nominatie op voor de Zilveren Camera.    En in het recente project: Why You Left, Who You Left, ligt Tengbehs eigen familie onder de loep: hoewel diens vader het met een huis, baan en gezin in Nederland prima voor elkaar leek te hebben, ging hij toch terug naar Liberia - en liet de 11-jarige Tengbeh, diens moeder en twee zusjes achter in Nederland. 

Levi van Gelder werkt vanuit een interesse in fanfictie: het fenomeen waarbij liefhebbers van een bepaald boek of een bepaalde serie zelf een verhaal schrijven met hun favoriete personage erin. Door middel van performances, video's, sculpturen en uiteraard geschreven verhalen onderzoekt Levi hoe fanfictie kan worden ingezet voor queer verzet en de herovering van voor waarheid aangenomen geschiedenissen. Hij kruipt daarvoor onder meer in de huid van het personage Ötza: een drag ijsmummie van 5300 jaar oud, die zich volledig heeft ondergedompeld in de internetcultuur, via fanfictie haar stem laat horen en ondertussen als een ware influencer aast op een sponsordeal. 

Kunstenaar, schrijver en performer Eva Bartels begon vijf jaar geleden aan een monsterklus: in tien theatrale voorstellingen eert ze het werk van pionierende, vrouwelijke kunstenaars. Onlangs rondde ze de derde voorstelling in die reeks af, genaamd All Men Must Die. Vertrekpunt is het feministische S.C.U.M.-manifest van Valerie Solanas: een vlijmscherp pleidooi voor een maatschappij zonder kapitalisme én zonder mannen, dat door Eva een nieuwe interpretatie krijgt.  Voor de vierde voorstelling duikt ze in het leven en werk van de Cubaans-Amerikaanse Ana Mendieta, die zich richtte op een spirituele en fysieke band met de aarde. In de geest van Mendieta's werk liet Eva zich meerdere keren levend begraven, en ontdekte daardoor een nieuwe, mentale ruimte.  

Deze week hoor je de opname die we vrijdag 28 maart maakten voor een live publiek, op Art Rotterdam. Jesse Fischer schoof aan om te praten over zijn grote olieverfschilderijen, waarop personages - vaak half ontbloot - verwikkeld zijn in wonderlijke scènes van macht en onderdanigheid. De jonge vrouw die gehuld in een wit laken en op sportsokken rondsluipt als een gans, de twee vrouwen die te rade gaan bij een driekoppig standbeeld in een parkje, of het groepje jongeren dat een naakte, geblinddoekte jongeman op handen en knieën laat rondkruipen, versierd met bloeiende takken en een dierenstaart: ze zoeken allemaal naar nieuwe, betekenisvolle rituelen.    

Ruben Raven is gefascineerd door afgedankte objecten. Voor zijn afstudeerwerk voorzag hij wat hij rondom de Rietveld Academie bij het grof vuil vond van een laag keramiek, en plaatste het tussen stukken puin, met als resultaat een installatie die leek op een archeologische vindplaats. Een enorme computer, een discman, videobanden, maar ook een jerrycan met olie of een half opgegeten bordje noodles werden versteende fossielen uit een andere tijd. Eromheen hingen schilderijen, van een verlopen wasserette of een grote groep ventilatoren die rücksichtslos op straat is gezet.Sowieso vindt Ruben inspiratie op straat: hij reist naar grote steden over de hele wereld om urenlang rond te zwerven, en verwerkt daarna de stortvloed aan indrukken, sporen en beelden tot schilderijen of keramische objecten. Eén, klein detail dat hem opvalt kan vervolgens uitgroeien tot een jarenlange obsessie, die de basis vormt voor een reeks nieuwe werken: op dit moment zijn dat de gehaakte kleedjes die in Nederland als oubollig worden gezien, maar in een land als Bosnië nog onverminderd populair zijn.  

In de fotografische portretten die Lou-Lou van Staaveren van de natuur maakt, schemert altijd de menselijke hang naar ordening door. Een werk uit de serie Garden Frames toont vier fotoprints van verschillende bloeiende struiken: twee kleine vierkante onderop, en daarboven twee grote langgerekte, waarbij het beeld op de ene print naar links en op de andere naar rechts is gekanteld. Door hun vlakverdeling en gewelfde lijst, met elegante afsnijdingen aan de hoeken, refereren ze aan de plattegrond van een klassieke Franse siertuin. Ook is er de doorlopende reeks Pleasant Place: foto’s genomen op de lap grond die Lou-Lou en haar familie in Aalsmeer hebben ingericht als hun droomtuin, met onder meer een bloemenheuvel, verschillende tuinkamers, een doolhof, moestuin en boomgaard. In haar werk vermengt Lou-Lou ongefilterde foto’s met gemanipuleerde afbeeldingen, om te komen tot een portret van de ideale tuin - die in werkelijkheid niet bestaat, maar zich desondanks toch in beeld laat vangen. 

Nadie Borggreve maakt getufte wandkleden, waarop abstracte, kleurrijke bloemen en andere natuurtaferelen fel afsteken tegen een donkere achtergrond. Haar werken zijn groot, zeer romantisch en een beetje gothic. Soms bestaan de wandkleden uit meerdere lagen en is het textiel over een gladde, geairbrushte onderlaag gedrapeerd. Nadie is opgeleid als modeontwerper en behandelt de textiel voor haar werk alsof ze er kostbare couture van maakt: ze verwerkt alleen wol die al gebruikt is, en wentelt die vervolgens draad voor draad in verschillende kleurbaden tot het de gewenste intensiteit heeft.  

Valerie van Leersum omschrijft zichzelf als kunstenaar, ontwerper en lokaal ontdekkingsreiziger. Haar werk gaat over hoe een plek ons als mens beïnvloedt, en hoe wij onze interactie met die plek vormgeven. Ze laveert daarbij tussen de feitelijke geschiedenis van een locatie, en de subjectieve ervaring ervan. Vaak zet ze kleur in om die subjectieve ervaring gestalte te geven. Voor festival Into The Great Wide Open op Vlieland ging Valerie op zoek naar de specifieke kleuren van de Waddenzee en de Noordzee, en schilderde die op houten objecten die over het strand buitelden op de plek waar de twee zeeën elkaar ontmoeten. En voor theaterfestival Oerol op Terschelling plaatste ze zeven metershoge palen in de branding, met daarop de kleuren die Friese schilders hebben gebruikt om de horizon vast te leggen. Zo ontstond een metershoge kleurenwaaier, die uitnodigde om je te verdiepen in de rijkheid en nuances van kleuren van de omgeving. Behalve de vertaling naar kleuren, hanteert Valerie nog andere methodes om je diepgaand met een plek te verbinden: van het schrijven van een brief aan de horizon, of juist het schrijven van een brief vanuit de positie van grijsgroene kleur van de Noordzee, tot het ruiken en zelfs proeven van verschillende soorten grond, via een glaasje met grond geïnfuseerde wodka.